Sosyal Güvenlik Sistemi
Türkiye’deki sosyal güvenlik sistemi, 2007 yılında büyük bir dönüşüm sürecinden geçmiş ve bu sürecin sonunda, farklı sosyal güvenlik fonlarının tek bir kurum bünyesinde toplanıp merkezi bir şekilde denetlenmesine dayalı olan, daha verimli ve daha hızlı işleyen bir sistem haline gelmiştir.
Üç farklı sosyal güvenlik kurumu olan SSK, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur, 2007 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) adı altında tek bir kurum bünyesinde birleştirilmiştir. 2008 yılı itibarıyla, söz konusu üç sosyal güvenlik kurumu, nüfusun yaklaşık % 81’ini kapsamaktadır. Yeni sistem, 2008 yılının başından itibaren tam anlamıyla işlerlik kazanmaya başlamıştır.
Sosyal Güvenlik Prim Ödemeleri
Sosyal güvenlik
primleri (çalışanın brüt kazancının belirli bir yüzdesi olarak hesaplanan) hem
işveren hem de çalışan tarafından ödenebilmektedir. Genel bilgi verilmesi
amacıyla aşağıdaki tabloda konuyla ilgili oranlar belirtilmiştir.
| Sosyal Güvenlik Primleri (ofis çalışanları) | |||
| Risk türü | İşverenin payı (%) | Çalışanın payı (%) | Toplam (%) |
| Kısa süreli riskler | 2* | – | 2* |
| Uzun süreli riskler | 11 | 9 | 20 |
| Genel sağlık sigortası | 7,5 | 5 | 12,5 |
| İşsizlik sigortası katkı payı | 2 | 1 | 3 |
| Toplam | 22,5* | 15 | 37,5* |
| *Kısa süreli risklere ilişkin prim oranları 6385 sayılı yasa ile risk oranlarına bakılmaksızın tüm işverenler için % 2 olarak belirlenmiştir. |
Kendi ülkelerinde geçerli olan sosyal güvenlik katkı primlerini ödeyen yabancı uyruklu kişilerin, söz konusu ülke ile Türkiye arasında karşılıklı olarak imzalanmış bir sözleşme bulunması durumunda, Türkiye’de geçerli olan sosyal güvenlik primlerini ödemeleri gerekmez.
İşsizlik Sigortası Primi Ödemeleri
Çalışanın aylık brüt kazancı üzerinden, çalışanlar % 1, işverenler % 2 ve
devlet % 1 oranlarında İşsizlik Sigortası katkı primi ödemek zorundadır. Sosyal
güvenlik prim ödemelerine benzer şekilde, işsizlik sigortası primlerinin de
aylık olarak ödenmesi gerekir. İşverenler bu tür katkı paylarını vergiye tâbi
gelirlerinden düşebilirler. Öte yandan, çalışanların katkı payları gelir
vergisi matrahlarından düşülebilir.
Türkiye ile imzaladığı sosyal güvenlik sözleşmesi hâlâ yürürlükte olan bir ülkedeki zorunlu sosyal güvenlik sistemine tâbi olmaya devam eden yabancı uyruklu kişiler, Türkiye’de geçerli olan sosyal güvenlik ödemelerine tâbi değillerdir. Söz konusu kişilerin kendi ülkesindeki sosyal güvenlik sistemine tâbi olduğunu kanıtlayan belgenin yerel sosyal güvenlik müdürlüklerine sunulması gerekir. Çalışan kendi ülkesindeki sosyal güvenlik sistemine tâbi değilse, genel olarak bu çalışanın Türkiye’de geçerli olan sosyal güvenlik ödemelerinin tamamını yerine getirmesi gerekir. İşsizlik sigortası primleri sosyal güvenlik prim katkı payları ile birlikte açıklanır ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenir.